Η τσουκνίδα (ή τσουκνίθα) ανήκει στο γένος των αγγειόσπερμων φυτών Κνίδη και στην οικογένεια των Κνιδοειδών. Πρόκειται για μονοετές ή πολυετές, ποώδες, αυτοφυές φυτό, με 40 περίπου είδη παγκοσμίως.
Το όνομά τους το οφείλουν στον ερεθισμό του δέρματος που προκαλεί το καυστικό οξύ που φέρουν οι λεπτές τρίχες, με τις οποίες είναι καλυμμένα όλα τα εναέρια μέρη του φυτού.
Χαρακτηριστικά
Ο βλαστός της φτάνει σε ύψος το 1 μέτρο ενώ τα άνθη της είναι μικρά και άοσμα. Ολόκληρο το φυτό καλύπτεται από αδενώδεις τρίχες που κατά την επαφή τους με το δέρμα προκαλούν φαγούρα, πολλές φορές έντονη, τσούξιμο και κοκκινίλα σαν τσίμπημα κουνουπιού, ενώ σπανιότερα αλλεργικές διαταραχές. Αυτό οφείλεται σε ένα δηλητηριώδες υγρό, που περιέχουν οι λεπτές βελόνες του φυτού στη σύσταση του οποίου υπάρχει μυρμηκικό οξύ, ακετυλοχολίνες και ισταμίνες, οι οποίες όμως βελόνες καταστρέφονται με το βράσιμο ή το ψήσιμο. Το πιο δηλητηριώδες είδος τσουκνίδας είναι το γνωστό με την ονομασία φύλλο του διαβόλου που βρίσκεται στη νήσο Τιμόρ.
Στη χώρα μας δύο είδη τσουκνίδας είναι συνηθισμένα.
α) τσουκνίδα η καυστική (urtica urens).
Ετήσιο ζιζάνιο με φύλλα πριονωτά, χρώματος βαθύ πράσινο και λουλούδια άσπρα πολύ μικρά που μόλις ξεχωρίζουν στις βάσεις του μίσχου των φύλλων.
Η ανθοφορία τους ξεκινά πολύ νωρίς, από το Φεβρουάριο, αλλά κλιμακώνεται σε φυτά που φυτρώνουν αργότερα μέχρι και τον Ιούλιο. Οι μέλισσες επισκέπτονται τα λουλούδια συλλέγοντας κυρίως γύρη σε μικρούς ασπροκίτρινους βώλους, αλλά και νέκταρ.
Οι κορυφές των τρυφερών αυτών βλαστών χρησιμοποιούνται και στη μαγειρική για τη διατροφή του ανθρώπου.
β) Τσουκνίδα η δίοικος (urtica dioica).
Πολυετές ζιζάνιο που έχει σε διαφορετικά φυτά τα αρσενικά και θηλυκά λουλούδια. Απαντάται σε ορεινά μέρη της χώρας μας, ανθίζει από Ιούλιο έως Σεπτέμβριο και έχει περιορισμένο μελισσοκομικό ενδιαφέρον.
Επιπλέον στην Ελλάδα συναντώνται και άλλα είδη είδη τσουκνίδας, όπως: Κνίδη η μεμβρανώδης (Urtica membranacea) και Κνίδη η σφαιριδιοφόρος (Urtica pilulifera).
Πηγές: [ Η μελισσοκομική χλωρίδα (Δ.Τσέλλιος), melissokomianet.gr, melinet.gr, wikipedia.org ]