Την Δευτέρα 4 Σεπτεμβρίου 2017, δημοσιεύθηκε άρθρο στο επιστημονικό περιοδικό Nature Ecology and Evolution, που παρουσιάζει μέρος από τα ευρήματα της διδακτορικής διατριβής της Δρ. Αφροδίτης Καντσά, που εκπονήθηκε πρόσφατα στο Εργαστήριο Βιογεωγραφίας και Οικολογίας του Τμήματος Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, υπό την επίβλεψη της Καθηγήτριας Δρ. Θεοδώρας Πετανίδου.
Το άρθρο, που έχει τίτλο «
Community-wide integration of floral colour and scent in a Mediterranean scrubland», μελετάει τις συνεξελικτικές σχέσεις χρωμάτων και αρωμάτων μέσω επικονιαστών, κυρίως μελισσών, στα πιο κοινά και ταπεινά συστήματα της χώρας μας, στα φρύγανα της Λέσβο. Εν συντομία το συμπέρασμα της εργασίας, για την οποία εργάσθηκαν επίσης ειδικοί επιστήμονες από το Cornell University των ΗΠΑ, το Royal Melbourne Institute of Technology της Αυστραλίας, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και το Aarhus University της Δανίας, συνοψίζεται στη φράση «σε μια φρυγανική κοινότητα, ανθικό χρώμα και άρωμα συμμεταβάλλονται» ή, συνοπτικότερα, «μυρίζει κόκκινο».
Σε μια φρυγανική κοινότητα, ανθικό χρώμα και άρωμα συμμεταβάλλονται
Κατά τα τελευταία 65 εκατ. χρόνια, η συνεξέλιξη μεταξύ των ανθοφόρων φυτών και των επικονιαστών τους αποτελεί κινητήριο δύναμη πίσω από την τεράστια βιοποικιλότητα εντόμων και φυτών του πλανήτη. Επιπλέον, η επιβίωση του ανθρώπου βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στους επικονιαστές, μιας και περισσότερα από 1.500 καλλιεργούμενα είδη φυτών παγκοσμίως επικονιάζονται από ζώα, κυρίως έντομα. Ωστόσο, η επικονίαση είναι ουσιαστικά ανεκτίμητη λειτουργία των οικοσυστημάτων, μιας και εκτός από το να στηρίζει την παγκόσμια οικονομία, βρίσκεται πίσω από την εκπληκτική ποικιλομορφία των ανθέων, ανέκαθεν εμπνέοντας τους ανθρώπινους πολιτισμούς, χαρίζοντας αισθητική απόλαυση και προσφέροντας πολύτιμα αρώματα. Συνεπώς, με μία ανθρωποκεντρική προσέγγιση, η επικονίαση συνδέει το «ζην» με το «ευ ζην».
Στις μέρες μας, όσο οι σχέσεις των φυτών με τους επικονιαστές τους απειλούνται από την ανθρώπινη δραστηριότητα, έρευνες σε όλον τον κόσμο επικεντρώνονται στην κατανόηση της δομής και της δυναμικής των αλληλεπιδράσεων φυτών–επικονιαστών, προκειμένου οι πρακτικές οικολογικής διατήρησης και αποκατάστασης να σχεδιάζονται και να εφαρμόζονται με τρόπο αποτελεσματικό και βιώσιμο. Το Εργαστήριο Βιογεωγραφίας και Οικολογίας του Τμήματος Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, ασχολείται τόσο με την κατανόηση των φαινομένων που απειλούν τους επικονιαστές, όσο και με την ανάλυση της δυναμικής των σχέσεων φυτών–επικονιαστών σε διάφορα οικοσυστήματα της χώρας μας, κυρίως τα μεσογειακά.
Προκειμένου να εξασφαλισθεί η αναπαραγωγή τους, και εφόσον δεν έχουν τη δυνατότητα ενεργητικής μετακίνησης, τα φυτά έχουν αναπτύξει ιδιαίτερες προσαρμογές για την προσέλκυση των επικονιαστών. Αυτές δεν είναι άλλες από το χρώμα και το άρωμα των ανθέων, χαρακτήρες του φαινότυπου των φυτών που ερεθίζουν τα αισθητήρια όργανα των επισκεπτών, δηλαδή, τα μάτια και τις κεραίες (αν μιλάμε για έντομα). Συνεπώς, οι πολύχρωμες παλέτες και τα μεθυστικά αρώματα των λουλουδιών, λειτουργικά αποτελούν μέσα προσέλκυσης των ζώων που θα τα επικονιάσουν και κατ’ επέκταση θα διευκολύνουν την αναπαραγωγή των φυτών. Τα διαφορετικά αισθητηριακά συστήματα και οι προτιμήσεις των επικονιαστών αποδεδειγμένα επηρεάζουν την εξέλιξη των αρωμάτων και των χρωμάτων των λουλουδιών στη φύση. Κατά την τελευταία εικοσαετία, η τεχνολογική και επιστημονική πρόοδος στη χημική ανάλυση των φυτικών αρωμάτων, όσο και στη μελέτη της νευροφυσιολογίας των εντόμων, μας επιτρέπουν μία βασική κατανόηση της επίδρασης των αισθητηριακών σημάτων των φυτών στη συμπεριφορά των κυριότερων ομάδων επικονιαστών, όπως είναι οι μέλισσες, οι πεταλούδες, και τα πτηνά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου