Το μέλι στον ελλαδικό χώρο


Σύμφωνα με τον Όμηρο, η αμβροσία (μέλι) και το νέκταρ (υδρόμελο) αποτελούσαν τροφή των θεών που τους καθιστούσε άτρωτους, ενώ εξασφάλιζε στους θνητούς που είχαν εισέλθει στην τάξη των ηρώων την αιώνια νεότητα και την απόλυτη ευτυχία, ενώ ο Δίας έφερε και το όνομα Μελισσεύς και Μελισσαίος (Ήσυχος).

Στον ελλαδικό χώρο η μελισσοκομία εξασκείται συστηματικά από τον 15ο π.Χ. αιώνα. Οργανωμένα μελισσοκομεία λειτουργούν στην Αττική, Θεσσαλία, Εύβοια, Αχαΐα, Αρκαδία και στα κατοικημένα νησιά του Αιγαίου. Από τότε είναι γνωστό ότι το μέλι της Αττικής, το μέλι του Υμηττού, ήταν ιδιαίτερης ποιότητας, οφειλόμενης στο λεπτό αλλά «ζωντανό» άρωμα του θυμαριού.
Στις ανασκαφές στο ανάκτορο της Κνωσού βρέθηκαν αμφορείς που περιείχαν μέλι, ενώ σε καταλόγους προϊόντων, που βρέθηκαν στα ανάκτορα της Κνωσού και της Πύλου, το μέλι με την ονομασία «με-ρι-το» αναφέρεται με συλλαβική γραφή σε πινακίδες Γραμμικής Β.

Πληθώρα αναφορών υπάρχει για τις χρήσεις του μελιού στην καθημερινή ζωή τόσο για την «ευζωία» όσο και την «μακροζωία» που χαρίζει στον άνθρωπο. Ο Ιπποκράτης και ο Πυθαγόρας αναφέρουν τις ευεργετικές επιδράσεις του μελιού στον ανθρώπινο οργανισμό, ενώ ο Δημόκριτος θεωρούσε ότι το μέλι και το οινόμελο βοηθούν τον οργανισμό να διατηρεί το νεανικό του σφρίγος: «Χρειάζεται τα μεν έσωθεν του σώματος να διαβρέχονται δια μέλιτος, τα δε έξωθεν δια ελαίου».

Ο Γαληνός (129 – 199 μ.Χ.) στο βιβλίο του «Περί φυσικών δυνάμεων» (Βιβλίο Β’, κεφάλαιο VIII) χρησιμοποιεί σαν παράδειγμα το μέλι για να αποδείξει ότι η χολή δεν περιέχεται στις τροφές, αλλά παράγεται από τις τροφές μέσα από χημικές διαδικασίες. Και συνεχίζει «ούκουν από τρόπου συνεβούλευσεν Ιπποκράτης τοις φύσει πικροχόλοις μη προσφέρειν το μέλι … τοις νοσήμασι πικροχόλοις πολέμιον είναι το μέλι και τη των γερόντων ηλικία φίλιον ουχ Ιπποκράτης μόνον αλλά και πάντες ιατροί  λέγουσιν».
Η μεγάλη χρήση του σαν συντηρητικό, απολυμαντικό ή αντισηπτικό αποδεικνύεται από τη χρήση του στην ταρίχευση των νεκρών. Υπάρχουν αναφορές για τη διατήρηση της σορού του Πατρόκλου και του Αχιλλέα σε μέλι, καθώς και τοποθέτησης της σορού του Μ. Αλεξάνδρου σε πήλινη σαρκοφάγο με μέλι για να μεταφερθεί από τη Βαβυλώνα στην Αλεξάνδρεια.

Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης στην Αποκάλυψη παρομοιάζει το λόγο του Θεού «γλυκύ σαν μέλι» (Αποκ. 10.9,10), ενώ είναι γνωστό ότι το μέλι αποτελούσε στοιχείο της διατροφής και του Ιησού (Λουκ. 24.42), αφού άλλωστε ήταν άφθονο στην Παλαιστίνη. Στην Καινή Διαθήκη το μέλι αναφέρεται στα Ευαγγέλια (Ματθ. 3.4, Μαρ. 1.6) και γενικά στο χριστιανικό κόσμο, από το Βυζάντιο μέχρι και τις αρχές του 19ου αιώνα, το μέλι αποτελούσε βασικό είδος διατροφής, αυτούσιο σαν γλυκαντική ουσία ή σα συστατικό συνταγών μαγειρικής και ζαχαροπλαστικής. «Εάν θέλεις να διαφυλάξεις τη νεότητά σου, απαραιτήτως πρέπει να τρώγεις μέλι», έλεγε ο μεγάλος πέρσης ιατρός Αβιτζιανός (Αβικέννας 980 – 1037 μ.Χ.). Υπήρχαν επιδόρπια που παρασκευάζονταν από μέλι και ξηρούς καρπούς. Ειδικότερα, παρασκευάζονταν με μέλι υμήττιον (από τον Υμηττό), θάσιον (από την Θάσο), ή μέλι άκαπνιν (από τις Κυκλάδες). Το μέλι αποτέλεσε βασικό συστατικό φαρμακευτικών σκευασμάτων αλλά και θεραπευτικό μέσο, μόνο του ή σε συνδυασμό με άλλα υλικά.

Από τον Ιπποκράτη έως και την εποχή της τουρκοκρατίας και της ίδρυσης του νεοπαγούς ελληνικού έθνους, τα μελίκρατα, τα οξυμέλιτα, τα οινομέλιτα και άλλα μελιτούχα αρωματικά υδατικά διαλύματα έχουν διηνεκή παρουσία στην ελληνική φαρμακολογική πράξη.

Απόσπασμα απο¨ ΤΟ ΜΕΛΙ ΣΑΝ ΦΑΡΜΑΚΟ – Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΙΚΗΣ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΣ
Δημήτριος Καρδαμάκης & Αικατερίνη Σπηλιοπούλου*
Μονάδα Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Πατρών
1o Πανελλήνιο Συνέδριο του Ελληνικού Κολλεγίου Νεφρολογίας και Υπέρτασης

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου