Μελισσόψωμο


Το πιο γνωστό απ’ τα προϊόντα των μελισσών είναι φυσικά το μέλι, μια αρωματική γλυκαντική ουσία, υψηλής θρεπτικής αξίας. Πέρα απ’ αυτό όμως οι μέλισσες παράγουν το κερί, που χρησιμοποιούν ως δομικό υλικό καθώς είναι εύκαμπτο και ανθεκτικό στην υγρασία, αλλά και άλλα προϊόντα τα οποία είναι γνωστά κυρίως στους μελισσοκόμους και τους πιο «μυημένους».

Μελισσόψωμο αφού έχει εξαχθεί από την κηρήθρα. (φωτό: Chris Tonnesen)
Ένα απ’ αυτά είναι η πρόπολη μια κολλώδης ουσία η οποία προκύπτει από την συλλογή ρητινωδών εκκρίσεων από τους φλοιούς φυτών και χρησιμοποιείται για να σφραγίσει ρωγμές και τρύπες στην κυψέλη αλλά και για απολύμανση μιας και έχει αντιμικροβιακές ιδιότητες. Ο βασιλικός πολτός επίσης είναι μια παχύρρευστη, κρεμώδης ουσία που παράγεται από ειδικούς αδένες των μελισσών και προορίζεται για τη διατροφή των νεογέννητων και της βασίλισσας.
Κάθε ένα απ’ αυτά τα προϊόντα είναι συναρπαστικό από μόνο του, όμως η γύρη είναι ίσως το σημαντικότερο απ’ όλα. Ενώ οι μέλισσες χρησιμοποιούν το μέλι ως κύρια πηγή ενέργειας, η γύρηείναι αυτή που θα τους προσφέρει τις πρωτεΐνες, τις βιταμίνες και τα άλλα ζωτικά θρεπτικά συστατικά που χρειάζονται. Με τη πρώτη ματιά, η γύρη των μελισσών φαίνεται σαν ένα αρκετά απλό προϊόν – κατά τη διάρκεια της επικονίασης χιλιάδων λουλουδιών κάθε μέρα, οι εργαζόμενες συλλέκτριες μέλισσες λούζονται με κόκκους γύρης, μερικούς από τις οποίους συλλέγουν στα πίσω πόδια τους και μεταφέρουν στην αποικία τους.
Κηρήθρα με αποθηκευμένη γύρη. (φωτό: Josh Pollen)
Αυτή είναι η γύρη που διατίθεται συνήθως στην αγορά, κυρίως επειδή είναι σχετικά εύκολο νασυλλεχθεί με μια γυρεοπαγίδα η οποία τοποθετείται στην είσοδο της κυψέλης και λόγω του ότι δυσκολεύει την μέλισσα να εισέλθει την αναγκάζει να χάσει απ’ τα πόδια της τη γύρη και να την αφήσει να πέσει σε ένα καλαθάκι. Όμως οι μέλισσες δεν τρώνε την γύρη έτσι, δηλαδή φρέσκια. Αντ ‘αυτού, αφού εισαχθούν στην κυψέλη συγκεντρώνονται και συσκευάζονται στις κηρήθρες όπου αναμιγνύονται με νέκταρ και πεπτικά υγρά ενώ στη συνέχεια σφραγίζονται με μια σταγόνα μελιού ώστε να διατηρηθούν.
Οι μελισσοκόμοι ονομάζουν αυτή τη μορφή γύρης «μελισσόψωμο» και αν αναρωτιέστε γιατί δεν κυκλοφορεί στην αγορά σε αυτή τη μορφή, αυτό συμβαίνει διότι είναι σχεδόν αδύνατον να εξαχθεί απ’ την κηρήθρα χωρίς αυτή να καταστραφεί. Γιατί όμως οι μέλισσες επεξεργάζονται την γύρη; Η φρέσκια γύρη έχει υψηλή περιεκτικότητα σε υγρασία και πρωτεΐνη και όταν εισάγεται στην κυψέλη βρίσκεται ξαφνικά αντιμέτωπη με θερμοκρασίες που φτάνουν τους 37°C, συνθήκες ιδανικές για την ανάπτυξη μούχλας. Ωστόσο, τα πεπτικά υγρά των μελισσών είναι πλούσια σε βακτηρίδια γαλακτικού οξέος (Vasquez και Olofsson 2009) και μεταβολίζουν τα σάκχαρα στη γύρη, παράγοντας γαλακτικό οξύ και μειώνοντας το pH από 4,8 σε περίπου 4,1 (Mattila et al., 2012), μια τιμή που βρίσκεται κάτω από το γενικά αναγνωρισμένο όριο (4,6) για την ανάπτυξη παθογόνων μικροβίων.
Αριστερά: κηρήθρα με αποθηκευμένη γύρη. Δεξιά: σούπα αρακά με προνύμφες μελισσών και μελισσόψωμο.
Αυτό το μείγμα γύρης και πεπτικών υγρών είναι μια αρκετά διαφορετική ουσία από την φρέσκια ακατέργαστη γύρη των φυτών. Μάλιστα το μελισσόψωμο υπόκειται ένα είδος ζύμωσης που μοιάζει ιδιαίτερα με πρακτικές παρασκευής τροφίμων από ανθρώπους. Το ψωμί των μελισσών περιέχει γνωστά προβιοτικά όπως τα Oenococcus, Paralactobacillus και ιδιαίτερα το Bifidobacterium τα οποία αποδεδειγμένα μειώνουν τους παθογόνους μικροοργανισμούς. Πολλοί από αυτούς τους ευεργετικούς μύκητες είναι ευαίσθητοι σε μυκητοκτόνα στο περιβάλλον (Yoder et al., 2013), που συχνά εφαρμόζονται σε φυτικές καλλιέργειες.
Η μεγαλύτερη μικροβιακή ποικιλομορφία των ευεργετικών μικροβίων στις αποικίες μελισσών, συσχετίστηκε επίσης με τη μεγαλύτερη γενετική ποικιλομορφία των ίδιων των μελισσών και αυτή η συμβίωση μεταξύ των μελισσών και των μικροβίων τους, όπως και στους ανθρώπους, γίνεται ολοένα και περισσότερο γνωστή ως πιθανό θεμελιώδες στοιχείο της συνολικής υγείας των αποικιών τους.
Βούτυρο από μελισσόψωμο.
Εκτός από τη συντήρηση η διαδικασία ζύμωσης της γύρης βοηθά στην καλύτερη αφομοίωση των θρεπτικών συστατικών της. Ορισμένες πρωτεΐνες διασπώνται σε αμινοξέα, τα άμυλα μεταβολίζονται σε απλά σάκχαρα και οι βιταμίνες γίνονται καλύτερα αφομοιώσιμες. Με αυτή την έννοια, το ψωμί των μελισσών είναι ακόμα πιο υγιεινό από τη συνηθέστερη φρέσκια γύρη των φυτών. Ωστόσο, η μετατροπή της γύρης σε μελισσόψωμο παρουσιάζει κάποιες ενδιαφέρουσες ιδιαιτερότητες. Η οξύτητα του γαλακτικού οξέως δημιουργεί μια πικρία στη γεύση ενώ η ζύμωση παράγει δευτερογενή φρουτώδη αρώματα.
Το πιάτο «The Whole Hive» ένα επιδόρπιο παγωτού με μελισσοκέρι, σάλτσα μελιού και γύρη.
Σε αυτό το πρότζεκτ του Nordic Food Lab χρησιμοποιήθηκε μελισσόψωμο σε διάφορες συνταγές, όπως σε μια σούπα αρακά με προνύμφες μελισσών αλλά και σε ένα επιδόρπιο παγωτού με μελισσοκέρι και σάλτσα μελιού. Οι ισχυρές βακτηριακές ιδιότητες του μελισσόψωμου το καθιστούν ιδανικό «εμβόλιο» για την έναρξη μιας γαλακτικής ζύμωσης σε μια κρέμα γάλακτος ή για τη δημιουργία βουτύρου.
πηγή: Nordic Food Lab via oreinomeli

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου