Η συμπεριφορά και η επικοινωνία των μελισσών

Οι μέλισσες διαθέτουν μηχανικά ερεθίσματα που είναι η αφή και η ακοή, αλλά και χημικά ερεθίσματα που έχουν να κάνουν με την όσφρηση, η όραση είναι δυνατή με τα οπτικά ερεθίσματα [Winston, 1987].

ΧΗΜΙΚΑ ΕΡΕΘΙΣΜΑΤΑ ΦΕΡΟΜΟΝΕΣ

Ας ξεκινήσουμε πρώτα με τις φερομόνες που εκκρίνει η βασίλισσα από τους σιαγονικούς της αδένες, που είναι το 9-κετο-δεκενοϊκό οξύ και το 9-υδροξυ-δεκενοϊκό οξύ. Η δράση της πρώτης φερομόνης είναι να αναστέλλεται η ανάπτυξη ωοθηκών στις εργάτριες, αλλά και η παραγωγή νέων βασιλισσών. Ανάλογα με την ηλικία της βασίλισσας ή αν έχει γονιμοποιηθεί ή όχι παράγουν και τη βασιλική ουσία. Για παράδειγμα οι βασίλισσες που δεν έχουν γονιμοποιηθεί όταν είναι στην ηλικία των 2 ημερών περίπου, η βασιλική ουσία που παράγεται είναι 7mg [9-κετο-δεκενοϊκό οξύ, αλλά όταν η ηλικία τους φθάνει τις 5-10 ημέρες μπορούν και παράγουν 108-133mg. Oι βασίλισσες που έχουν γονιμοποιηθεί παράγουν 100-200mg βασιλική ουσία. Επίσης η ποσότητα που παράγει η γονιμοποιημένη βασίλισσα της ουσίας 9-υδροξυ-δεκενοϊκό οξύ είναι 5mg.

Αυτές οι ουσίες παράγονται στο μέγιστο τις μεσημεριανές και πρώτες απογευματινές ώρες που είναι και οι ώρες ζευγαρώματος [Free, 1987].

Η βασίλισσα εκκρίνει κι άλλες φερομόνες από τους κοιλιακούς της τεργίτες και από τους αδένες Arnhart, αυτές οι φερομόνες λειτουργούν υποβοηθητικά στους σιαγονικούς αδένες. H μετάδοση των φερομονών γίνεται με την τροφάλλαξη ,δηλαδή με την ανταλλαγή τροφής μεταξύ των μελισσών προβοσκίδα με προβοσκίδα και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να γίνεται η μετάδοση σε όλο το μελίσσι.

Έτσι λοιπόν οι εργάτριες μπορούν να ταΐσουν τη βασίλισσα και τους νεαρούς κηφήνες αλλά και τις μέλισσες που βρίσκονται πιο μακριά από τις τροφές μέσα στην κυψέλη. Επίσης με τη τροφάλλαξη δίνονται δείγματα από νέκταρ στις αποθηκάριους . Ο μέλισσες την στιγμή που κάνουν την τροφάλλαξη ανταλλάσσουν χημικά μηνύματα με τις κεραίες τους και εκλύουν και διάφορες ουσίες όπως είναι οι φερομόνες αλλά και οσμές. Με τη μεταφορά δηλαδή των τροφών από προβοσκίδα σε προβοσκίδα, μπορεί να γίνει μεταφορά της οσμής της βασίλισσας στις υπόλοιπες μέλισσες.

Οι λειτουργίες φυσιολογικής δράσης είναι μια καθυστερημένη αντίδραση και αφορούν τις αιτίες που αναφέραμε πιο πάνω, δηλαδή την αναστολή της ανάπτυξης των ωοθηκών στις εργάτριες και της παραγωγής νέων βασιλισσών.

Οι λειτουργίες άμεσης δράσης γίνονται για την προσέλκυση των εργατριών στους αφεσμούς κατά τη σμηνουργία, για την προσέλκυση κηφήνων, για την εκδήλωση επιθετικότητας, για να αναγνωρίζεται η βασίλισσα από όλες τις μέλισσες και για να προτρέπονται οι εργάτριες να κάνουν συλλογή τροφής.

MelissokomiaNet.gr