Υπάρχει ανάγκη εκσυγχρονισμού της μελισσοκομίας και αυτό ισχύει σε κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα.Ο καλός σχεδιασμός των χώρων διευκολύνει τις εργασίες και μεγιστοποιεί τη χωρητικότητα. Η καλή διευθέτηση των μηχανημάτων και εργαλείων κάνει πιο αποτελεσματική την κάθε εργασία. Η υλικο-τεχνική υποδομή κάθε μελισσοκομικής εκμετάλλευσης είναι βασικός μοχλός ανάπτυξης και ευημερίας της.
Πριν τοποθετηθεί οτιδήποτε στην αποθήκη, πρέπει να καθαρίζεται. Αν τύχει τα εργαλεία να είναι μολυσμένα από κάποια αρρώστια, τότε αυτά πρέπει να απολυμαίνονται. Αν οι κηρήθρες προέρχονται από μελίσσια με μολυσματική αρρώστια όπως π.χ. Αμερικανική Σηψιγονία, τότε πρέπει να καίγονται. Μετά από κάθε τρύγο, οι παλιές μαύρες κηρήθρες πρέπει να ανακυκλώνονται, και τα σπασμένα πλαίσια και ο άλλος εξοπλισμός να επισκευάζονται ή να απομακρύνονται.
Ανάλογα με την κατεύθυνση της παραγωγής, η μελισσοκομική μονάδα μπορεί να παράγει μόνο μέλι ή μόνο βασίλισσες ή όλη την ποικιλία των προϊόντων της κυψέλης. Κάθε είδος εκμετάλλευσης απαιτεί εκτός από τις κυψέλες και μια σειρά από ειδικά εργαλεία και εξοπλισμό.
Στην εργασία αυτή αναφέρονται λεπτομερώς τα διάφορα εργαλεία και ο εξοπλισμός που απαιτούνται για να λειτουργήσει μια μελισσοκομική μονάδα των 350 μελισσιών για παραγωγή μελιού και μια μονάδα για παραγωγή 2000 βασιλισσών και 200 παραφυάδων.
Επίσης περιγράφονται οι βασικές αρχές λειτουργίας της μελισσοκομικής εκμετάλλευσης, δίδονται τα χαρακτηριστικά ενός καλού μελισσοκομικού κτιρίου και αναφέρονται τα πιο κοινά προβλήματα που παρουσιάζονται στις κτιριακές εγκαταστάσεις. Επίσης αναφέρονται εγκαταστάσεις τρύγου και συσκευασίας μελιού για μελισσοκομικές εκμεταλλεύσεις 50, 150 και 350 μελισσιών καθώς και συσκευαστήριο μελιού ομάδας 10 ατόμων.
Οι παρακάτω περιγραφές γίνονται για μελισσοκομική μονάδα 350 μελισσιών.
Β. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΛΟΥ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΟΥ ΚΤΙΡΙΟΥ
1. Χώρος τρύγου και συσκευαστηρίου μελιού με δάπεδο και τοίχους από πλακάκια και καλό σύστημα αποστράγγισης.
2. Χωριστή βρύση για ζεστό και κρύο νερό με λάστιχο για το πλύσιμο του δαπέδου στο χώρο εξαγωγής του μελιού.
3. Ηλεκτρικό ρεύμα με καλό φωτισμό και πολλές πρίζες στους τοίχους.
4. Δυνατότητα θέρμανσης σε μερικούς χώρους όπως γραφείο, χώρο τρύγου και φύλαξης ατρύγητων κηρηθρών καθώς και χώρο διατήρησης συσκευασμένων βάζων μελιού.
5. Χώρος αποθήκευσης και πώλησης του προϊόντος.
6. Γραφείο με παράθυρο.
7. Τουαλέτα με νιπτήρα και απλή ντουζιέρα με βόθρο.
8. Εναρμόνιση με τους κανονισμούς της πολεοδομίας και τους κανόνες υγιεινής.
Γ. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΗΚΑ ΚΑΛΗΣ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΗΣ ΑΠΟΘΗΚΗΣ
1. Τσιμεντένιο δάπεδο με καλή αποστράγγιση για την αποθήκευση μελισσοκομικού υλικού.
2. Μεγάλες πόρτες για εύκολη είσοδο μεγάλων αντικειμένων.
3. Παροχή ηλεκτρικού ρεύματος κατάλληλα γειωμένο.
4. Ζεστό και κρύο νερό.
5. Θερμαινόμενος χώρος με πάγκο για εργασία κατά τους χειμερινούς μήνες για την επισκευή μελισσοκομικού υλικού.
6. Πλατφόρμα φορτο-εκφόρτωσης.
7. Παράθυρα και πόρτες με σήτες (μελισσοστεγανό).
8. Παγίδα διαφυγής στην οροφή για την απομάκρυνση των μελισσών
9. Ύψος αρκετό για μεγάλη χωρητικότητα (τουλάχιστον 3 μέτρα).
10. Ασφάλιση από κλέφτες.
11. Πολλά ράφια, αρκετά φαρδιά και πολύ γερά για να αντέχουν μεγάλο βάρος.
12. Κατάλληλος χώρος για το καθάρισμα των εξαρτημάτων από την πρόπολη και το κερί καθώς και για το βάψιμό τους.
13. Πρόσβαση σε αυτοκίνητο όλο το χρόνο, ακόμη και με συνθήκες βροχής.
Δ. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΟ ΚΤΙΡΙΟ
Ακόμη και στις καλύτερες εγκαταστάσεις μπορεί να παρουσιαστούν κάποια προβλήματα. Τα παρακάτω προβλήματα είναι χαρακτηριστικά των μελισσοκομικών αποθηκών.
1. Ποντίκια Η μελισσοκομική αποθήκη θεωρείται ο παράδεισος των ποντικών γιατί μπορούν να βρουν κηρήθρες με μέλι και γύρη αλλά και νεκρές μέλισσες. Με τέτοια άριστη, πλούσια ισορροπημένη διατροφή και καλή προστασία από τις καιρικές συνθήκες αναπτύσσονται και πολλαπλασιάζονται πολύ γρήγορα. Για την αντιμετώπισή τους εκτός από τη στεγανοποίηση της αποθήκης (σήτες κ.λ.π.) τοποθετούνται μηχανικές ή κολλητικές παγίδες ενώ τα δηλητηριασμένα δολώματα θα πρέπει να αποφεύγονται. Επειδή οι κηρήθρες περιέχουν μέλι που είναι τροφή για τον άνθρωπο, η παρουσία ποντικών είναι ανεπιθύμητη για ευνόητους λόγους.
2. Λεηλάτριες μέλισσες. Ακόμη και στα παράθυρα και πόρτες με σήτες κατά τη διάρκεια ξηρασίας (έλλειψης μελιτοφορίας) λεηλάτριες μέλισσες μπαίνουν μέσα στο κτίριο κατά εκατοντάδες και συγκεντρώνονται στα παράθυρα. Εκεί πεθαίνουν και μυρίζουν άσχημα καθώς γίνεται η αποσύνθεσή τους. Η καλή λοιπόν στεγανοποίηση των παραθύρων ιδίως όταν μέσα στο κτίριο υπάρχουν μέλια είναι επιτακτική. Καλό είναι να τοποθετούνται στα παράθυρα ή και στην οροφή παγίδες διαφυγής των μελισσών.
3. Διάφορα έντομα. Διάφορα έντομα όπως κηρόσκορος, μυρμήγκια, κατσαρίδες συχνά δημιουργούν προβλήματα. Κάθε έντομο απαιτεί ειδική αντιμετώπιση, γι’ αυτό η καθαριότητα και η τάξη μέσα στην αποθήκη βοηθούν στον περιορισμό τους.
4. Κίνδυνος πυρκαγιάς Τα περισσότερα μελισσοκομικά υλικά (ξύλα, κερί, κ.λ.π.) είναι εύφλεκτα και σε περίπτωση πυρκαγιάς η κατάσβεσή της θα είναι πολύ δύσκολη. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να υπάρχουν σε εμφανή μέρη της αποθήκης πυροσβεστήρες. Επίσης το ηλεκτρικό δίκτυο να είναι καλά γειωμένο.
5. Κεριά στο δάπεδο. Όσο καλά και να είναι κατασκευασμένο το κτίριο και όσο επιμελημένη να είναι η δουλειά μας δεν μπορούμε να αποφύγουμε τα κεριά στο δάπεδο. Μπορούμε όμως να τα ξύσουμε ή να τα πλύνουμε με πίεση ζεστού νερού. Και στις δύο περιπτώσεις η καλή κατασκευή του δαπέδου βοηθάει πολύ. Πολλοί προτιμούν βιομηχανικό δάπεδο ενώ άλλοι πλακάκια.
6. Μέλια στο δάπεδο Να αποφεύγεται το χύσιμο μελιού στο δάπεδο. Το μέλι μπορεί να μην είναι «βρώμικο», όμως κολλάει και το να πατάς με τα παπούτσια σου επάνω σε χυμένο μέλι δεν είναι ότι ευχάριστο υπάρχει. Μια σφουγγαρίστρα και ζεστό νερό λύνει το πρόβλημα.
7. Η μυρωδιά. Η μελισσοκομική αποθήκη έχει μία χαρακτηριστική μυρωδιά που είναι ένας συνδυασμός κεριού, πρόπολης, μελιού, καπνιστηρίου, μελισσών σε αποσύνθεση και παλαιού ξύλου. Η μυρωδιά αυτή είναι συνηθισμένη και ο καλός αερισμός μπορεί να τη μειώσει.
Πασχάλης Χαριζάνης
Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών